Psychologie van de aquariumliefhebber

{flike}

Met dank aan: Dr. Theo de Brui
Bron: Maandblad van Westlandse Aquariumvereniging Azolla

Wat beweegt een mens om een glazen bak in zijn huis te zetten, die te vullen met water en ontheemde tropische vissen en daar vervolgens jaren en jaren voor te zorgen? Sommigen willen ons doen geloven dat het voor plezier is, of is het een uiting van bewondering en liefde voor de natuur, zoals we kunnen lezen in de maandbladen voor aquariumliefhebbers.

Stress en argwaan
Een eerste opvallend kenmerk van de aquariumliefhebber is een diep verborgen zucht naar rustige ontspanning, zeg maar gewoon luiheid. Dat is de drijfveer om zijn hobby te beginnen. Het nieuwe aquarium staat glimmend in de kamer. Hij zit op een stoel en denkt: éffe vullen, dan heb ik jarenlang een driedimensionale, levende grootbeeld kleurentelevisie. Morgen is het zover.

Al spoedig heeft hij echter een dagtaak aan het aquarium. Langzaam wordt zijn leven gecompliceerder. Filters, pompen en verwarming vragen voortdurend aandacht. Hij maakt zich zorgen over het juiste soort voer, Hij komt tweemaal per week in de speciaalzaak. Algen vestigen zich in zijn bak en moeten verwijderd. Paniek als de eerste dode vis aan het oppervlak drijft en hem verwijtend aankijkt. Hij begint met het lezen van vakbladen en is een avond naar een ledenbijeenkomst van Aqua Terra vereniging Ciliata geweest. Tijd om gewoon te genieten is er nauwelijks meer.

De vakantie van de echter aquariumliefhebber is dan ook geen vakantie in de oorspronkelijke betekenis van het woord. Het is een periode waarin hij noodgedwongen is gescheiden van zijn hobby. levenswerk, zorgenkind. Hij ligt aan het strand maar denkt intussen aan thuis, ondanks dat hij twee mensen heeft gevonden die af en toe even naar zijn vissen zullen kijken, met de gedachte dat ze hun pet er wel naar zullen gooien. Misschien zullen zij uit pure gemakzucht zijn zeldzame Pterophyllum altum slechts met tubifex voederen.

De aqauriumliefhebber wordt dus in hoge mate beheerst door stress en argwaan. Stress vanwege de ongelooflijke hoeveelheid werk die een aquarium met zich meebrengt; een voortdurende argwaan jegens iedereen die deze taak licht opvat, vooral in vakantietijd.

Minderwaardigheidscomplex
Een tweede kenmerk van de aquariumliefhebber is dat hij in hoge mate last heeft van een minderwaardigheidscomplex.

Het moet maar eens gezegd: in 94% van de gevallen schaft hij een aquarium aan om zijn superioriteit als mens te kunnen bewijzen, zo bleek uit een grootschalige enquête onder 1200 liefhebbers. Vaak is het zulke patiënten niet gelukt om deze superioriteit in huislijke kring te bewijzen en zeker niet op hun werk of bij de sportvereniging. Vervolgens twijfelen ze er aan of zij wel superieur zijn. En zo ja, aan wie dan wel.

Dan volgt een fase waarin zij tot dieper inzicht komen en begrijpen dat zij zich het beste kunnen vergelijken met de eenvoudiger diersoorten, dit om teleurstelling te voorkomen. Dan kopen zij als logisch gevolg een klein aquarium in de hoop zo het menselijke ras weer op hoger niveau te tillen. Hoezeer valt dit tegen. Ten eerste is duidelijk dat vissen superieure zwemmers zijn, die de bewegingen van ons mensen, zelfs de meest ervaren synchroon zwemmers, als hopeloos gespartel ontmaskeren. Even fnuikend is een vergelijking van het uiterlijk van de gemiddelde aquariumliefhebber en dat van zijn sierlijke gasten. Het is niet eerlijk, lezers. Bierbuikjes tegenover veelkleurige schubben in de fraaiste tinten, stoppelige kinnen tegenover glanzend gele wangen, bleke benen tegenover zachtjes wuivende vinnen en staarten. Moet ik nog doorgaan?

“Maar goed…” zegt u, “het gaat toch ook om intelligentie en kennis?” Ook hier faalt de aquariumliefhebber echter, let eens op hoe slim vissen eigenlijk kijken met hun pientere oogjes. Zij weten precies wanneer ze eten krijgen en wat hun territorium is. Met bewonderenswaardige schranderheid zoeken zij vrouwtjes en spelen zij met elkaar.

Vaak kijken zij stiekem mee naar tv-quizzen, dwars door de ruit van het aquarium, zo is uit wetenschappelijk onderzoek gebleken. Het is dat zij geen geluid kunnen maken, maar anders zouden zij de goede antwoorden al roepen nog voordat de mens de vraag goed heeft begrepen. Ook de aquariumliefhebber zal vroeg of laat beseffen dat hij in uiterlijk en geestkracht de mindere is van zijn vissen en in stil gepeins verzinken. Het zal dan ook geen verbazing wekken dat de aanschaf van een aquarium met als enig doel de eigen superioriteit te bewijzen, onvermijdelijk tot ernstige psychische effecten leidt, waarin schizofrenie en emotionele storingen de bekendste zijn.

Zucht tot beheersing Tot slot moet ik u iets rapporteren over de ergste eigenschap van de aquariumhouder.

Het is zijn zucht naar beheersing, of liever gezegd: de wens om zijn omgeving op tirannieke en despotische wijze aan te passen aan zijn eigen waanideeën over wat mooi en goed is. Extra tragisch is dat het weinig benijdenswaardige slachtoffer vaak is begonnen met een vijver in de tuin, of erger, met het houden van geiten. Dit doet hij natuurlijk niet uit liefhebberij, maar om te kunnen heersen over zijn medeschepselen. Hij wil het gevoel krijgen dat hij de natuur in eigen hand heeft. Wanneer dan zo’n vijver of geiten te lastig blijken om er de baas over te zijn, zoekt hij zijn toevlucht tot iets wat meer in de hand is te houden, iets gemakkelijker? Een aquarium.

Het lijkt hiervoor een perfecte oplossing. Hij kan immers de afmetingen daarvan zelf bepalen en uitkiezen hoe de flora en fauna van zijn aquarium worden samengesteld. Kan hij niet iedere steen met millimeterprecisie op de bodem leggen, precies waar hij wil? Kan hij niet de temperatuur van het water tot op de graad nauwkeurig regelen? Beheersing daar draait zijn leven om.

Hij heeft in zijn hoofd een beeld van het ideale tropische leven en poogt dit thuis na te maken, zonder daar ooit te zijn geweest, maar in de boeken en tijdschriften te hebben gelezen. Ook deze poging blijkt na enige weken of maanden tot mislukken gedoemd. Soms is het de natuur zelf die de macht grijpt. Sommige soorten vermenigvuldigen zich plotseling als guppen en verstoren zo het zorgvuldig opgebouwde evenwicht in het aquarium. Het kan ook voorkomen dat onverklaarbare schimmelziekten of draadwormen opduiken. Rampen die de gehele vispopulatie, zeer zeker de duurste soorten, decimeren zonder dat hij iets kan doen. Even vervelend is het als de techniek het laat afweten, zoals een thermostaat die niet goed is, of een filter dat verstopt raakt.

Daar staat hij dan, de aquariumliefhebber, zelfs dat kleine stukje natuur kan hij zijn wil niet opleggen, ondanks de enorme investeringen in apparatuur en medicijnen. Zijn falen is overduidelijk zichtbaar voor iedereen die zijn woonkamer betreedt. Het gevolg laat zich raden. Het geheel wordt te koop aangeboden op Marktplaats.

Ik besluit hiermee dit korte overzicht van de psychologie van de gemiddelde aquariumliefhebber. Probeer dat te voorkomen en wordt lid van een aquariumvereniging. Hun leden hebben ervaring en kennis in huis en zullen proberen u te helpen de problemen op te lossen.