Gigantische luchthappende vis ontdekt

{flike}

Bron: Maandblad van Aquavo, Purmerend

De arapaima-soort omvat meer genetische varianten dan de wetenschap tot nu toe dacht. Een van ’s werelds grootste en meest bedreigde zoetwatervissen verrast de wetenschap. De mysterieuze arapaima blijkt een nieuw familielid te hebben – en waarschijnlijk meer dan één – dat rondzwemt in de binnenwateren van het Amazonegebied. Nieuw onderzoek dat in het tijdschrift Copeia werd gepubliceerd door National Geographic onderzoeker Donald Stewart en zijn collega’s Cyntia Watson en Annette Kretzer, onthult sterk genetisch bewijs voor een tot nu toe onbekende arapaimasoort. De nieuwe soort werd aangetroffen op verschillende locaties in Zuidwest Guyana.

De reusachtige arapaima ‘s leven in de Zuid-Amerikaanse tropen. Ze kunnen zo’n drie meter lang worden en bereiken een gewicht van ongeveer 200 kilo. De kieuwen van de vis voldoen niet voor zijn zuurstofbehoefte, dus zwemt hij naar de oppervlakte om naar lucht te happen. De vissen leven vooral in zuurstofarme binnenwateren.

Voor het onderzoek vergeleek Stewart, die ook biologie doceert aan het SUNY College of Environmental Science and Forestry in New York, honderden van de reuzenvissen in de Essequibo en Brancorivierbekkens in Guyana. Dit zijn rivieren die onderdeel zijn van het Amazonegebied. Op drie verschillende locaties in de Essequibo vond hij twee paar vissen met zeer verschillende genetische kenmerken. “Wanneer je vergelijkbare vissen hebt die in hetzelfde gebied rondzwemmen maar niet met elkaar paren, is er een grote kans dat het twee aparte soorten betreft,” legt Stewart uit. “Maar we moeten de details nog verder uitwerken.

Naar arapaima ‘s is lange tijd amper onderzoek gedaan – onder meer omdat de vissoort moeilijk te vangen is en in afgelegen gebieden leeft. Wetenschappers vermoedden in het begin en midden van de 19de eeuw al dat er dat er verschillende soorten arapaima ‘s in de Amazone leefden, maar een Britse wetenschapper publiceerde in 1868 een onderzoek waarin hij beweerde dat alle arapaima ‘s tot één en dezelfde soort behoorden, met wat regionale verschillen. Dit idee heerste tot 2013. In dat jaar publiceerde Stewart een onderzoek waarin hij bewees dat er wél andere soorten bestaan, gebaseerd op genetische en fysieke eigenschappen. Hij ontdekte Arapaima leptosoma, een soort die slanker was. En Stewart verwacht dat er nog meer verschillende verwanten zijn. “Ik denk dat we nog veel meer verschillende soorten vinden voor we klaar zijn,” zegt hij.

Door vervuiling, verstoring van de leefomgeving en eeuwen aan visserij zijn arapaima ‘s met uitsterven bedreigd. De inheemse bevolking gebruikte de vis onder meer voor rituele ceremonies. Vanaf 2012 werd het verboden om de vissen te vangen, maar het gebeurt nog steeds illegaal.

Wetenschappers weten niet zeker hoe veel arapaima ‘s er zijn, maar ze schatten het huidige aantal op zo'n vijfduizend. In 2012 waren dit er nog maar 800. Hoe veel er van iedere verschillende soort zijn is onbekend. Dit vormt ook een potentiele bedreiging voor de vissoort. “We moeten meer aandacht schenken aan de verschillende soorten zodat we niet 'per ongeluk' één soort elimineren,” zegt Stewart. “Het is moeilijk om voor behoud van de dieren te zorgen wanneer je niet weet dat ze er zijn,” zegt Stewart. “Hoe meer verschillende soorten we kunnen herkennen, hoe meer argumenten er zijn om ze te beschermen.” De vissen staan in het Amazonegebied bekend als symbool van de rivier. “Sommige mensen beschouwen de arapaima als het paradepaardje van het gebied dat we moeten behouden – net als een tijger of een olifant,” besluit Stewart.