Tong verloren

{flike}

Bron: Hugo Aqua Nieuws, Heerhugowaard

Een goede schoonmaakbeurt of bescherming tegen ziektes en parasieten kunnen best nuttig zijn voor hun gastheer. Of de clown vis ook zo over zijn tong etende parasiet denkt, valt te betwijfelen.

Maar dat is geen Nemootje! Dit visje ziet er totaal anders uit. Mijn eerste ontmoeting was enigszins verrassend. Ik heb er nooit bij stilgestaan dat het zo geliefd anemoonvisje (Amphiprion percula) dat de hoofdrol speelt in de Disneyfilm "Finding Nemo" behoort tot één van de 27 soorten anemoonvisjes, die allemaal een ander uiterlijk hebben. Honderdduizenden keren zijn ze gefotografeerd en toch blijven anemoonvisjes één van de favoriete onderwerpen van onderwaterfotografen en video makers. Zo ook van mij.

Anemoonvissen behoren eigenlijk tot de familie van de rifbaarzen. En door hun snelheid zijn deze visjes heel moeilijk vast te leggen op de gevoelige plaat. Ze zitten nooit stil en verbergen zich constant tussen de netelige tentakels van de anemoon waarin zij leven. Tijdens een duikvakanties in Lembeh komen we de kleine vrolijke clowns tegen.

We hebben net een mooie muck dive (een duik tussen dood koraal en andere obstakels als autobanden enz.) achter de rug, maar ik kan het niet laten om even te blijven hangen bij enkele saddleback anemoonvisje (Amphiprion polymnus) de zwarte uitvoering van Nemo. Ik probeer ze zo goed mogelijk op de foto te krijgen, maar uiteraard is de medewerking ver te zoeken.

Dan valt mij iets op. Ik gebaar mijn buddy dat hij onmiddellijk mee moet kijken naar mijn ingezoomde foto. Op de tong van het anemoonvisje zit een parasiet. Ik heb dit nog nooit eerder gezien. Snel maak ik nog wat meer foto's. Boven water moet iemand mij toch kunnen vertellen wat dit is.

We komen er al snel achter dat het gaat over de tong etende parasiet Cymothoa exigua gaat. Cymothoa exigua is een pissebed uit de familie Cymothoidae. Hij valt onder de groep isopoden waartoe ook de houtluis en de boorpissebed behoren.

Hij dringt zich op jonge leeftijd via de kieuwen van de vis naar binnen. Met behulp van zijn scherpe klauwtjes hecht hij zich vast aan de tong van de vis. Wanneer hij eenmaal vast zit begint hij zich te voeden met het bloed en slijm, en laagje voor laagje peuzelt hij het tongweefsel van zijn slachtoffer op.

De parasiet wordt steeds ouder en groter. De nog levende tong van de vis sterft langzaam af. Uiteindelijk neem de parasiet de functie van de tong over. Opmerkelijk genoeg sterft het anemoonvisje niet, aangezien de Cymothoa de enige parasiet ter wereld is die daadwerkelijk het orgaan van een ander wezen vervangt. De soortnaam Exigua stamt af van het Latijnse naam exigo, wat "verdrijven of verstoten" betekend. De naam van dit kreeftachtige diertje is dus bijzonder treffend gekozen.

Parasieten hebben meestal een gunstige functie voor dieren. Soms beschermen ze de dieren tegen ziektes door ze schoon te houden en de lastige parasieten te verwijderen. Dit verloopt niet altijd zonder schade. Maar deze schade is meestal niet zo groot dat dit gevolgen heeft voor de relatie. Toch zijn er gevallen bekend waarbij de tong etende parasiet zo in formaat is gegroeid dat de toegang van de slokdarm wordt afgesloten en het ongelukkige visje dan toch uiteindelijk sterft.

Er werd aangenomen dat deze parasiet enkel voorkwam voor de kust van Californië. Maar in 2005 werd er al een rode geïnfecteerde snapper gevonden in het Verenigd Koninkrijk. Ondertussen is bekend dat de parasiet kan worden aangetroffen in zeven soorten van de orde Perciformes (baarsachtigen) drie soorten snappers, de Grombaars (Haemullidae) drie ombervissen (Sciaenidae) en één soort Atheriniformes, de Koornaarvis. Over de verspreiding van deze parasiet is nog heel weinig bekend, maar ondertussen heeft nu ook het critter (beestjes) paradijs bij uitstek, Lembeh er last van.

Mijn obsessie groeit en een paar dagen na deze ontdekking vind ik dan uiteindelijk waar ik naar op zoek was. Een echte "Nemo". Geïnfecteerd met de Celmothoa exigua. De foto van dit drieband anemoonvisje waarbij het mondje wagenwijd open staat krijgt van mij de naam Mondjevol.

Het is ondertussen al heel lang geleden dat een foto van een anemoonvisje nog eens in de prijzen zou vallen bij een onderwater fotografiewedstrijd, maar mijn foto werd nu al bekroond in de Scuba Diving Magazine fotowedstrijd in de Verenigde Staten, de internationale SEA NCUPS foto.