Onze land- en waterslakken

{flike}

Bron: Maandblad van De Zilver Tetra, Schoonhoven

Als aquariaan weet een ieder wel wat slakken zijn, maar hoeveel soorten we hier in Nederland in ons schepnetje of in de tuin tegen kunnen komen verbaasde mij. Op een leestafel bij een fysiotherapeut zag ik het blad liggen van De Waardvogel, het officieel contactorgaan van Natuur-en Vogelwerkgroep ”de Krimpenerwaard”. Doordat ik in de natuur geïnteresseerd ben, bladerde ik het blad door en kwam een artikel tegen: Slakken in het Loetbos, geschreven door Arno Boesveld.

Ik begon het artikel te lezen en tot mijn verbazing zijn er op dit moment 120 soorten landslakken en 85 soorten waterslakken bekend. Hè zoveel? Daar ik altijd een liefhebber van tuinieren was, en jaren een aquarium had, kwam ik nog wel eens een slakje tegen in het natte en droge habitat maar dat was niets vergeleken bij wat ik las. In het aquarium kwam ik Posthoornslakken (Helisoma nigricans) en Puntslakken (Melanoïdes tuberculata) tegen die ik met het voerscheppen of met nieuwe planten (eitjes) mee het aquarium inbracht.


Melanoïdes tuberculata


Helisoma nigricans


Gele witgerande tuinslak


Kleine wijngaardslak

In de tuin kwam ik de Gele Witgerande Tuinslak (Cepaea hortensis) de Roze tuinslak (Cepaea nemoralis) en de Segrijnslak of Kleine Wijngaardslak (Helix aspersa) tegen.

Door de onbekendheid zal ik niet goed gekeken hebben dat er meer soorten aanwezig waren. Maar de meeste soorten zijn erg klein en nauwelijks met het blote oog te zien. Namen als Dwergpuntje, Dwergkorfslak, Plompe- en Slanke dwergslak verraden al min of meer het formaat van deze slakjes. Met behulp van een microscoop of loep is goed te zien hoe fraai de huisjes van miniatuurslakjes zijn. Deze, maar ook diverse andere soorten, worden niet groter dan 2 millimeter en dan zijn er nog tientallen soorten die niet groter dan 1 centimeter worden. Daarbij hebben de meeste slakkensoorten ook nog eens een verborgen levenswijze in de strooisel laag van vegetaties. Sommige soorten zoals het Aardschijfje, het Blindslakje en de Wormslak Leven zelfs onderaards. Het is daarom niet verwonderlijk dat de meeste mensen niet van het bestaan van zoveel slakjes in ons land weten. Ook wist ik niet dat er nogal wat soorten op de Habitatrichtlijn staan en daardoor zowel buiten als binnen onze (aanwezige) Natura 2000 gebied beschermd zijn.

Er is geen andere Nederlandse slakkensoort zo beschermd als de Platte schijfhoren, Anisus vorticulus. De Nederlandse populaties zijn de belangrijkste van Europa en het veenweidegebied van het Groene Hart vormt een absoluut bolwerk voor de soort.

De Platte Schijfhoren (zie bovenstaande foto) s een waterslakje met een plat, schijfvormig huisje. De soort is opgenomen in bijlage II en IV van de Habitatrichtlijn en is daardoor zowel buiten als binnen onze (aangewezen) Nature 2000 gebieden beschermd.

In de loop der jaren heeft men in het Loetbos (dit gebied ligt in de buurt van Lekkerkerk) verschillende excursies gehouden wat verrassende resultaten opleverde. Met 50 soorten slakken waarvan 25 soorten waterslakken is er voor het Loetbos sprake van een vrij grote soortenrijkdom. De kalkrijke kwel die optreedt in de polders en het inlaten van gebufferd water uit de omliggende rivieren, zorgt ervoor dat er voor veel soorten toch voldoende goede leefomstandigheden zijn in dit verder ietwat zure veengebied.

Het extensieve beheer van de natuur draagt zeker bij aan deze soortenrijkdom. Veen slakkensoorten en zeker kritische soorten kunnen alleen bij een dergelijk beheer over leven Extensief beheerde natuurgebiedjes, zoals het Loetbos, in rondom overwegend intensief beheerde polders zijn van bijzonder belang voor het voortbestaan van veel soorten slakken.

Tijdens de excursies zijn ook enkele bijzondere soorten gevonden. Vooral bijzonder zijn de Dwergkorfslak en de Platte Schijfhoren, twee soorten van de Rode lijst. De Dwergkorfslak is een vrij kritisch, klein landslakje dat vooral in extensief beheerde biotopen leeft. Het slakje heeft een korfvormig huisje. De moerassige, extensief beheerde oevers zijn daarom een uitstekende biotoop voor de soort. Deze soort wordt tevens beschermd door de Flora- en Faunawet en de Natuurbeschermingswet.

Ik vond dit wel een mooi artikel, omdat bij het voerscheppen (ik weet niet hoeveel aquarium liefhebbers nog op pad gaan voor hun levend voer) je nog wel eens verrassende dingen in je net krijgt en je deze vaak achteloos weer het water in kiepert. Ook in de tuin met die R…. slakken die je Hosta’s opvreten, bekijk ze eerst eens, voor je ze een schotel bier voor zet.