Vruchtbaar proefdier

{flike}

Bron: National GeographicVoor u gelezen in National Geographic

Voor een diertje van amper 4 cm. speelt de zebravis (Danio rerio) een grote rol in het biomedisch onderzoek. Het blijkt een goed modelorganisme voor een andere gewervelde soort: de mens.

Beiden hebben veel organen gemeen: hersenen, hart, lever en nieren. Uit een sequencing (is het bepalen van de nucleïnezuur- of aminozuurvolgorde van een DNA, RNA respectievelijk eiwit) van het genoom blijkt dat 84 % van de genen die bij mensen ziekten verwekken, ook in de zebravissen voorkomen. Aangezien het embryo van de vis doorzichtig is en zich buiten het lichaam van de moeder ontwikkelt, kunnen wetenschappers de genen zo manipuleren dat ze coderen voor menselijke ziekten en de ontwikkeling daarvan voor hun ogen zien voltrekken in levende dieren – wat bij muizen niet kan.

Jonge zebravissen zijn zo doorzichtig dat onder meer het bloedvatenstelsel kan worden bestudeerd met fluorescentie. In de hersenen stuitte celbioloog Ben Hogan van de University of Queensland op aasetende cellen die afval verwijderen. Bij mensen zouden zulke cellen, mits ze onder controle zijn te houden, kunnen worden ingezet tegen dementie en beroerte. Het herhaald uitvoeren van experimenten vereist veel proefdieren. Ook daarom zijn zebravissen geschikt. In het wild wordt het paren bespoedigd door zonopkomst; in zijn lab gebruikt Hogan een lichtbron en opent hij een wand van de waterbak die de mannetjes en de vrouwtjes scheidt. Het wijfje schiet kuit, soms wel 300 eitjes, waarna het mannetje ze bevrucht door zijn sperma in het water te schieten. Laat Hogan ze wekelijks paren, dan is het aantal embryo’s weer op peil. Tot nu toe geeft het zebraonderzoek meer inzicht in kanker, diabetes en spierziekten opgeleverd.

De verwachting is dat vissen steeds vaker zullen worden ingezet.