Piepklein kikkertje luistert met zijn mond

{flike}

Door: Caroline Kraaijvanger, Bron: Maandblad van Xiphophorus, Oss

Het piepkleine Gardiner’s kikkertje heeft geen middenoor en trommelvlies. En toch kan het kikkertje horen. Wetenschappers hebben nu ontdekt hoe het dier hoort: met behulp van zijn mond.

Geluiden zijn trillingen. En die trillingen vangen we op met ons trommelvlies. Het middenoor zorgt ervoor dat het geluid wordt versterkt, zodat de haarcellen in het binnenoor de geluiden beter kunnen waarnemen en vervolgens om kunnen zetten in elektrische signalen waar ons brein iets mee kan.

In theorie is horen zonder middenoor onmogelijk. Zo’n 99 procent van de geluidsgolven die op een dier afkomen, worden namelijk op de huid afgeketst. Het middenoor – dat geluid versterkt – is dus nodig om geluiden toch “hoorbaar” te maken.

Maar het kikkertje Sooglossus gardineri – te vinden op de Seychellen – lijkt een uitzondering te vormen op die regel. Dat schrijven de onderzoekers in het blad Proceedings of the National Academy of Sciences. De kikkers moeten het namelijk zonder middenoor en trommelvlies doen. En toch kunnen ze horen, zo tonen de onderzoekers aan. Ze lieten de kikkers kreten van andere kikkers horen en daar reageerden de kikkertjes weer op. Dat bewijst dat ze geluiden konden horen.

Om dat te achterhalen maakten de onderzoekers röntgenscans van de kikkers. Zo ontdekten ze dat de kikker zijn mond gebruikt om het geluid te versterken. Het weefsel tussen de mondholte en het binnenoor is vervolgens in staat om die versterkte geluidsgolven door te geven Zo kan het kikkertje toch horen. Waarschijnlijk is het bijzondere gehoor van de kikkers een overblijfsel uit zeer oude tijden. “Deze kleine dieren leven al 47 tot 65 miljoen jaar, sinds de eilanden zich losmaakten van het continent, heel geïsoleerd in het regenwoud van de Seychellen,” legt onderzoeker Renaud Boistel uit. Hun gehoor is een overblijfsel van het gehoor dat de organismen op het oude supercontinent Gondwana hadden.

Sooglossus gardineri is één van de kleinste kikkers ter wereld. Het allerkleinste exemplaar is Paedophryne amauensis. Dit kikkertje is 7,7 millimeter lang.