Paarse zee-egel ziet haarscherp tussen zijn stekels door

{flike}

Bron: Maandblad van Groot Hoogvliet, Hoogvliet

Zee-egels gebruiken het hele oppervlak van hun ronde lichaam als een samengesteld oog. De voorheen blind lijkende dieren blijken ten opzichte van andere ongewervelde zeedieren goede onderwaterkijkers. Dat verklaart hoe ze vrij gemakkelijk roofdieren ontlopen en donkere schuilplaatsen vinden. Met hun rondom geplaatste lichtzintuigjes kunnen de stekelhuidige bolletjes relatief veel details zien. Het kost hun geen moeite tussen hun stekels door te kijken. Hun scherpe waarneming is juist te danken aan die stekels, die zijdelings invallend licht tegenhouden. Hoe meer stekels, des te beter, geldt vermoedelijk voor de uiteenlopende soorten.

Onderzoekers aan Duke University in Durham, VS, stelden de paarse zee-egel Strongylocentrotus purpuratus, een dicht met stekels bezette soort, op de proef. Ze plaatsten de dieren in verlichte onderwaterarena’s met doorzichtige bodem waar door ze hun bewegingen opnamen. Aan de lichte wanden werd per keer een ronde zwarte schijf geplaatst, van uiteenlopende grootte en op wisselende afstanden. Een bestand van veertig egeltjes mocht reageren, één per keer.

Een schijf van zes centimeter doorsnee riep geen reactie op. Maar een van negen centimeter werd wel duidelijk waargenomen. De meningen van de zee-egels waren verdeeld. Sommige zagen er een roofdier in en vluchtten, anderen snelden juist op de schijf af, er een donkere schuilplaats in vermoedend.

Rekenend aan gezichtshoeken en perspectieven komen de onderzoekers uit op minstens tien graden visuele resolutie. Voor mensen beroerd, maar voor ongewervelde zeedieren heel behoorlijk. De paarse zee-egel ziet met zijn hele lijf net zo goed als weekdier nautilus met zijn eenvoudige camera-obscura-oog zonder lens, of als hoefijzerkrabben, met hun complexere oogopslag.

Dit werpt ook een ander licht op de morfologie van zee-egels. Hun bekende skeletjes, vaak op stranden te vinden, hebben gaatjes en bobbels voor stekelbevestiging, maar mogelijk ook voor plaatsing van lichtgevoelige cellen rondom.